Pixel is een term die je voortdurend tegenkomt. Maar wat betekent het nou precies? Het woord pixel is een samenvoeging van de Engelse woorden ‘picture’ en ‘element’. Pixels zijn eigenlijk niets meer dan een verzameling beeldelementen of beeldpunten waaruit een beeld is opgebouwd. Dan hebben we het niet alleen over de schermresolutie van onze smartphone, maar ook het aantal beeldpunten waar een foto uit bestaat.
’De Samsung Galaxy S7 Edge heeft een schermresolutie van 1440 bij 2560 pixels’. Een dergelijke omschrijving zie je regelmatig voorbijkomen in onze nieuwsartikelen, of als een fabrikant zijn nieuwste vlaggenschip presenteert aan het publiek. Grote monitoren of compacte smartphones, tablets of wearables: ieder apparaat met een display bestaat uit een aantal pixels of beeldpunten. In dit verband spreken we ook wel over de schermresolutie.
De term ‘schermresolutie’ wordt meestal afgekort tot resolutie. Het is de maatstaf die aangeeft hoeveel pixels er in de lengte en breedte passen op het beeldscherm. Over het algemeen geldt: hoe meer pixels, des te mooier het beeld is. Nou is dat ook weer niet helemaal waar, want het schermformaat en de pixeldichtheid spelen ook een rol, zoals we in de paragraaf ‘Pixeldichtheid’ zullen zien. Termen als HD, Full HD, Quad HD, Ultra HD, 2K of 4K klinken wellicht bekend in de oren en worden meestal door marketeers gebruikt om hun producten aan te prijzen. Maar wat betekenen ze precies?
De uitdrukking HD is een afkorting voor ‘High Definition’. Apparaten met een HD-resolutie hebben 720 bij 1280 pixels. Dat betekent dat er 720 pixels of beeldpunten in de breedte passen en 1280 in de lengte. Andersom kan ook: 1280 pixels breed bij 720 pixels lang, bijvoorbeeld als je het over een tv of monitor hebt. In plaats van HD wordt ook wel gesproken over HD Ready of 720p, waarbij de letter –P staat voor pixels.
Een hogere schermkwaliteit is Full HD of FHD. Mobiele telefoons met een dergelijke resolutie hebben 1080 bij 1920 pixels. De schermgrootte maakt hier overigens niets uit: of je nou een 4 inch telefoon hebt, een 5.5 inch phablet of een 50 inch tv, FHD betekent in alle gevallen 1080 horizontale en 1920 verticale beeldpunten.
Waar FHD vroeger de standaard was voor high-end vlaggenschepen, volstaat dat tegenwoordig niet meer voor de meeste consumenten. Zij willen nog scherper beeld, niet alleen om video’s en foto’s te bekijken, maar ook om virtual reality games te kunnen spelen. Het antwoordt van de fabrikanten was het QHD-scherm.
QHD staat voor ‘Quad High Definition’. Dat is een resolutie van 1440 bij 2560 pixels. QHD-schermen hebben zowel in de breedte als de lengte twee keer zo veel pixels als HD-displays. Dat betekent dus dat QHD-schermen vier keer zo veel beeldpunten hebben op hetzelfde oppervlakte.
Je moet QHD niet verwarren met qHD! De tweede term staat voor ‘quarter HD’, oftewel een kwart van de resolutie van HD. Dat is dus 540 bij 960 pixels.
Een scherm met een UHD- of Ultra HD-resolutie heeft 2160 bij 3840 pixels. Dat betekent dus dat UHD-schermen vier keer zo veel pixels telt als FHD.
Naast het traditionele formaat van beeldschermen, 16:9, is er sinds 2017 ook een nieuw formaat dat veel gebruikt wordt. Het nieuwe beeldscherm formaat is 18:9 en daarbij hoort een andere resolutie dan normaal: HD+, Full-HD+ en Quad-HD+ resoluties. Deze resoluties lopen van 1.440 x 720 pixels, 2160 x 1080 pixels tot 2.880 x 1.440 pixels.
Nu wordt het enigszins verwarrend. Soms worden QHD-schermen ook wel 2K-displays genoemd. Hoewel dit technisch gesproken niet fout is, is er wel degelijk een verschil tussen een 2K- en QHD-scherm.
2K betekent dat een display een schermresolutie heeft die boven de 2000 pixels ligt. De letter –K staat ook wel voor kilo, wat ‘duizend’ betekent. 1440 bij 2560 pixels telt inderdaad meer dan 2000 beeldpunten. Het uitgangspunt voor 2K ligt echter op 1080 bij 2048 pixels. QHD is dus inderdaad 2K, maar 2K is niet per definitie QHD.
Hetzelfde geldt ook voor 4K en UHD. 4K betekent dat een scherm meer dan 4000 beeldpunten in de lengte of breedte heeft. In beginsel hebben 4K-schermen 2160 bij 4096 pixels. UHD-displays voldoen net niet aan deze norm. Desalniettemin worden ze in praktijk toch veelal aangeduid als 4K om aan te geven hoe mooi het scherm is.
Een andere term die vaak in één adem wordt genoemd met schermresolutie is pixeldichtheid. Deze eenheid drukt uit hoeveel pixels per inch of ppi een scherm telt. Een inch is 2,54 bij 2,54 centimeter. Het aantal pixels op dit stukje oppervlakte wordt uitgedrukt in ppi. Net als bij de schermresolutie geldt: hoe hoger de pixeldichtheid, des te scherper het scherm is.
De pixeldichtheid bereken je met de volgende formule:
√ (pixelbreedte² + pixellengte²)
Beelddiagonaal
Stel dus dat je een smartphone hebt met FHD-resolutie en een beelddiagonaal van 5.5 inch, dan is de pixeldichtheid √ (1080² + 1920²) ÷ 5.5 ≈ 400 ppi. Als hetzelfde toestel een hogere schermresolutie heeft, bijvoorbeeld QHD, dan wordt de pixeldichtheid 534 ppi.
Voor de doorsnee gebruiker is een hogere schermresolutie helemaal niet relevant, tenzij ze hun telefoon voor VR-toepassingen gaan gebruiken. Hoezo niet? Omdat onze ogen in staat zijn om slechts een beperkt aantal pixels te onderscheiden. Het menselijk oog kan van een afstand van 25 tot 30 centimeter maximaal 300 ppi waarnemen. Dat betekent dat je individuele pixels pas ziet zodra je de telefoon op of tegen je neus aanzet.
Verwar de term ppi niet met dpi! Dpi staat voor dots per inch. En hoewel beide termen op elkaar lijken, betekenen ze ieder heel wat anders. Dpi is een term die in de wereld van de drukkerij wordt gebruikt. Uitgevers drukken hiermee de resolutie of kwaliteit uit van hun printers. Drukkers hanteren meestal een ondergrens van 300 dpi voor hun drukwerk.
Als we pixels aan de camera van onze smartphone koppelen, dan hebben we het eveneens over het aantal beeldpunten op een foto. Over het algemeen geldt: hoe hoger de resolutie van de cameralens, des te mooier je foto’s er uit komen te zien. In plaats van pixels hebben we het dan over megapixels. Eén megapixel staat gelijk aan één miljoen pixels. Een camera met een resolutie van 16 megapixels telt dus 16 miljoen pixels op een foto.
Het aantal megapixels zegt inderdaad iets over de fotokwaliteit, maar de werkelijkheid is een stuk ingewikkelder. In hoeverre een foto goed uit de bus komt, is afhankelijk van een groot aantal factoren. Het aantal megapixels is er slechts één van. Andere factoren die van invloed zijn op de fotokwaliteit zijn:
Tot slot bestaan er nog speciale pixels. De voxel is een driedimensionale pixel. Voxel is samengesteld uit de woorden ‘volume’ en ‘pixel’. Het is dus een driedimensionale pixel. Dit soort pixels komen we vooral tegen in mobiele games. Denk bijvoorbeeld aan het immens populaire Crossy Road, Shooty Skies of één van de vele klonen die hieruit zijn voortgekomen.